شوری آب در کشاورزی به مقدار نمک‌ها و مواد معدنی حل شده در آب اشاره می‌کند. حد مجاز شوری آب کشاورزی بستگی به نوع بافت خاک، نوع گیاه کشت شده، وضعیت آب‌های زیرزمینی و سایر عوامل دارد. به طور کلی، گیاهان مختلف مقاومت متفاوتی نسبت به شوری آب دارند.
حد مجاز شوری آب برای کشاورزی به چه عواملی بستگی دارد؟
مقدار مجاز شوری آب برای کشاورزی به عوامل مختلفی بصورت زیر بستگی دارد:
- نوع گیاه کشت شده: حساسیت یا مقاومت گیاهان مختلف به شوری آب متفاوت است. به عنوان مثال گیاه جو در مقایسه با گندم، مقاومت بیشتری به شوری آب آبیاری دارد.
- نوع خاک: در خاک‌های با بافت سنگین، اثرگذاری شوری به علت ماندآبی زیاد بیشتر از خاک‌های سبک است. در خاک‌های سبک میزان شستشوی نمک و خارج شدن املاح از محیط ریشه بیشتر از خاک سنگین است
- نوع شوری: میزان و نوع مواد معدنی حل شده در آب می‌تواند تأثیر مستقیمی بر تحمل گیاهان داشته باشد. مواد مختلفی مانند سدیم، کلرید، کلسیم، و منیزیم می‌توانند از جمله موادی باشند که میزان شوری آب را تعیین می‌کنند. به عنوان مثال شوری سدیمی اثرات مخرب‌تری نسبت به شوری کلسیمی دارد.
- مدیریت آبیاری: نحوه و مدت زمان آبیاری نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. مثلاً، آبیاری بیش از حد با آب شور ممکن است منجر به تجمع نمک‌ها در خاک شود.
- شرایط آب و هوایی: عواملی مانند دما، باد، و رطوبت هوا نیز می‌توانند بر تأثیر شوری آب بر گیاهان تأثیرگذار باشند. به طور کلی، شرایط گرم و خشک باعث افزایش خطرات شوری آب می‌شوند.
با توجه به موارد گفته شده، حد مجاز شوری آب برای کشاورزی باید با دقت مورد ارزیابی قرار گیرد و بسته به شرایط محیطی و نیازهای گیاهان تعیین شود.
حد مجاز شوری آب کشاورزی چقدر است؟
همانطورکه در بالا گفتیم، مقدار مجازی شوری آب آبیاری برای گیاهان مختلف و بسته به شرایط مختلف خاک متفاوت است.
بصورت عمومی شوری مجاز آب آبیاری در کشاورزی کمتر از 3 دسی‌زیمنس بر متر (dS/m) است اما دقت کنید که این مقادیر ممکن است بسته به شرایط و نوع گیاهان تغییر کنند. در ادامه این مقدار برای گیاهان مختلف گزارش شده است.
ابزار آنلاین تبدیل واحدهای مختلف شوری خاک به همدیگر
حد مجاز شوری آب برای گیاهان مختلف زراعی و باغی
در جدول زیر میزان مجاز شوری برای گیاهان مختلف ارائه شده است. مقدار شوری بصورت دسی‌زیمنس بر متر است. در جدول، میزان عملکرد قابل دستیابی در سطوح مختلف شوری آورده شده است.
به عنوان مثال براساس جدول زیر درخت انار، در شوری آب 2.7 عملکرد 100 درصدی حاصل می‌کند. زمانی که میزان شوری آب به 8.6 دسی‌زیمنس برسد، درخت با محدودیت شدید تولید مواجه شده و عملکرد صفر خواهد شد.
حد مجاز شوری برای درختان میوه
| نام گیاه | عملکرد 100% | عملکرد 90% | عملکرد 70% | عملکرد 50% | عملکرد صفر |
|---|---|---|---|---|---|
| انار | 2.7 | 3.3 | 4.2 | 5.6 | 8.6 |
| انجیر | 2.7 | 3.3 | 4.2 | 5.6 | 8.6 |
| انگور | 1 | 1.7 | 2.7 | 4.5 | 8 |
| آلبالو | 0.6 | 1.3 | 1.5 | 2.1 | 3.5 |
| آلو | 1.7 | 1.9 | 2.3 | 2.8 | 4 |
| بادام | 1 | 1.4 | 1.9 | 2.8 | 4.5 |
| پرتقال | 0.9 | 1.4 | 2.1 | 3.4 | 6 |
| پسته | 6.3 | 7.1 | 8.3 | 10.2 | 14.2 |
| تمشک | 1 | 1.3 | 1.8 | 2.5 | 4 |
| توت فرنگی | 0.7 | 0.9 | 1.2 | 1.7 | 2.7 |
| خرما | 2.7 | 4.5 | 7.3 | 12 | 21.2 |
| زردآلو | 1 | 1.3 | 1.7 | 2.4 | 3.8 |
| زیتون | 2.7 | 3.3 | 4.2 | 5.6 | 8.6 |
| سیب | 1.1 | 1.5 | 2.2 | 3.2 | 5.1 |
| شلیل | 1.1 | 1.3 | 1.7 | 2.5 | 3.7 |
| طالبی | 1.5 | 2.4 | 3.8 | 6.1 | 10.7 |
| گردو | 1.1 | 1.5 | 2.2 | 3.2 | 5.1 |
| گریپ فروت | 0.8 | 1.3 | 2 | 3.3 | 5.7 |
| گلابی | 1.1 | 1.5 | 2.2 | 3.2 | 5.1 |
| گیلاس | 0.6 | 1.3 | 1.5 | 2.1 | 3.5 |
| لیمو ترش | 1 | 1.5 | 2.3 | 3.6 | 6.2 |
| هلو | 1.1 | 1.5 | 1.9 | 2.7 | 4.3 |
میزان مجاز شوری برای گیاهان مختلف زراعی
| نام گیاه | عملکرد 100% | عملکرد 90% | عملکرد 70% | عملکرد 50% | عملکرد صفر |
|---|---|---|---|---|---|
| هندوانه | 1.3 | 1.7 | 2.3 | 3 | 4.7 |
| آفتابگردان | 3.2 | 4.5 | 6.5 | 10 | 16.5 |
| بادام زمینی | 2.1 | 2.4 | 2.7 | 3.3 | 4.4 |
| باقلا | 1.1 | 1.8 | 2.8 | 4.5 | 8 |
| برنج | 2 | 2.6 | 3.4 | 4.8 | 7.6 |
| پنبه | 5.1 | 6.4 | 8.3 | 11.5 | 18 |
| تریتیکاله | 4.1 | 6.7 | 10.7 | 17.4 | 30.7 |
| جو | 5.3 | 6.7 | 8.7 | 12 | 18.7 |
| جو دوسر | 3.5 | 4.5 | 6 | 8.5 | 13.5 |
| چغندر قند | 4.7 | 5.8 | 7.5 | 10.3 | 16 |
| ذرت | 1.1 | 1.7 | 2.5 | 3.9 | 6.7 |
| روناس | 2.6 | 5.4 | 9.5 | 16.5 | 30.4 |
| سورگوم | 4.5 | 5 | 5.6 | 6.6 | 8.7 |
| سویا | 3.3 | 3.7 | 4.2 | 5 | 6.7 |
| کتان | 1.1 | 1.7 | 2.5 | 3.9 | 6.7 |
| کلزا | 7.3 | 7.8 | 8.6 | 10 | 12.5 |
| کنف | 5.4 | 6 | 6.8 | 8.3 | 11.1 |
| گلرنگ | 3.2 | 4.7 | 6.6 | 9.6 | 15.7 |
| اسفناج | 1.3 | 2.2 | 3.5 | 5.7 | 10 |
| بادمجان | 0.7 | 1.7 | 3.1 | 5.6 | 10.4 |
| بامیه | 1.8 | 2.4 | 3.3 | 4.8 | 7.8 |
| بروکلی | 1.9 | 2.6 | 3.7 | 5.5 | 9 |
| پیاز بذری | 0.7 | 1.5 | 2.8 | 4.8 | 9 |
| پیاز خوراکی | 0.8 | 1.2 | 1.8 | 2.9 | 5 |
| خیار | 1.7 | 2.2 | 2.9 | 4.2 | 6.8 |
| سیر | 2.6 | 3.1 | 3.8 | 4.9 | 7.3 |
| سیب زمینی | 1.1 | 1.7 | 2.5 | 3.9 | 6.7 |
| فلفل دلمه‌ای | 1 | 1.5 | 2.2 | 3.4 | 5.8 |
| کاهو | 0.9 | 1.4 | 2.1 | 3.4 | 6 |
| کدو خورشتی | 3.3 | 3.9 | 4.9 | 6.4 | 9.6 |
| کرفس | 1.2 | 2.3 | 3.9 | 6.6 | 12 |
| کلم | 1.2 | 1.9 | 2.9 | 4.6 | 8.1 |
| گوجه فرنگی | 1.7 | 2.3 | 3.4 | 5 | 8.4 |
| نخود فرنگی | 2.3 | 2.9 | 3.8 | 5.4 | 8.6 |
| هویج | 0.7 | 1.1 | 1.9 | 3 | 5.4 |
| ذرت علوفه‌ای | 1.2 | 2.1 | 3.5 | 5.7 | 10.2 |
| شبدر | 1 | 1.6 | 2.4 | 3.8 | 6.6 |
| یونجه | 1.3 | 2.2 | 3.6 | 5.9 | 10.5 |
| گندم | 4 | 4.9 | 6.3 | 8.7 | 13.4 |
| لوبیا چشم بلبلی | 3.3 | 3.8 | 4.7 | 6 | 8.8 |
| لوبیا سبز | 0.7 | 1 | 1.5 | 2.4 | 4.2 |
| نیشکر | 1.1 | 2.3 | 4 | 6.8 | 12.4 |
| اسفناج | 1.3 | 2.2 | 3.5 | 5.7 | 10 |
| بادمجان | 0.7 | 1.7 | 3.1 | 5.6 | 10.4 |
| بامیه | 1.8 | 2.4 | 3.3 | 4.8 | 7.8 |
| پیاز خوراکی | 0.8 | 1.2 | 1.8 | 2.9 | 5 |
| خیار | 1.7 | 2.2 | 2.9 | 4.2 | 6.8 |
| سیر | 2.6 | 3.1 | 3.8 | 4.9 | 7.3 |
شوری آب چه اثراتی بر کشاورزی دارد؟
شوری آب یا غلظت نمک‌های محلول در آب می‌تواند اثرات قابل توجهی بر کشاورزی داشته باشد:
- کاهش عملکرد محصول: سطح شوری بالا در آب آبیاری می‌تواند توانایی گیاهان را در جذب آب و مواد مغذی ضروری از خاک کاهش دهد و منجر به توقف رشد، کاهش عملکرد محصول و در موارد شدید، از بین رفتن محصول شود.
- تخریب خاک: آبیاری با آب شور می‌تواند به مرور زمان منجر به تجمع املاح در خاک شود. این تجمع می‌تواند ساختار خاک را تخریب کند، حاصلخیزی خاک را کاهش دهد و از رشد ریشه گیاه جلوگیری کند و در نهایت بر عملکرد محصول تأثیر منفی بگذارد.
- به هم خوردن تعادل عناصر غذایی: سطح شوری بالا می‌تواند تعادل عناصر غذایی ضروری در خاک را مختل کند و جذب مواد مغذی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم را برای گیاهان دشوار کند. این عدم تعادل می‌تواند بر رشد و عملکرد گیاه تأثیر منفی بگذارد.
- تنش اسمزی: آبیاری با آب شور باعث ایجاد تنش اسمزی در گیاهان می‌شود، چون آنها باید انرژی بیشتری را برای جذب آب از خاک صرف کنند. این موضوع باعث کاهش رشد، پژمردگی و افزایش حساسیت به بیماری‌ها و آفات در گیاهان می‌شود.
اگر درباره حد مجاز شوری آب کشاورزی سوال و تجربه‌ای دارید، در بخش پایین به اشتراک بگذارید.
2 پاسخ
اطلاعات ارزشمندی را درج فرمودید بسیار سپاسگزارم
سلام و سپاس از همراهی شما