دی آمونیوم فسفات : ویژگی‌ها، مقدار، روش و زمان مصرف

برای تامین فسفر، کودهای مختلفی تولید و عرضه می‌شوند که یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها، دی آمونیوم فسفات (DAP) است. این کود یکی از کودهای باکیفیت کشاورزی است که برای تامین عناصر غذایی نیتروژن و فسفر در انواع کشت‌های زراعی و باغی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این مقاله آموزشی به کاربردها، انواع مختلف، زمان و روش مصرف دی آمونیوم فسفات می‌پردازیم.

دی آمونیوم فسفات چیست؟

شاید مطرح کردن سوال دی آمونیوم فسفات چیست؟ یا دی آمونیوم فسفات برای چیست؟ برای بعضی از مخاطبان عزیز کمی ابتدایی به نظر برسد، اما بد نیست مروری به همه مباحث این کود داشته باشیم. دی آمونیوم فسفات یا به اصطلاح کود سیاه یا کود ریشه یک کود فسفره است که برای تامین فسفر مورد نیاز گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. درکنار فسفر، بخشی از نیاز گیاهان به نیتروژن را هم تامین می‌کند.

دی آمونیوم فسفات بیشتر با هدف تامین فسفر مورد نیاز گیاهان مصرف شود. درکنار فسفر بخشی از نیاز آنها به نیتروژن هم تامین می‌شود. در جدول زیر درصد عناصر غذایی این کود را ملاحظه می‌فرمایید.

نوع عنصر غذایی	درصد
نیتروژن (N)	18
فسفر (P2O5)	46

مزایای استفاده از دی‌آمونیوم فسفات

در مقالات قبلی به اهمیت فسفر در گیاهان اشاره کردیم اما بد نیست بدانید که فسفر بعد از نیتروژن دومین عنصر غذایی پرمصرف برای گیاهان است که  نقشی مهمی در رشد و توسعه ریشه و ساقه، گلدهی و تشکیل میوه، رشد و تقسیم سلولی، مقاومت به تنش‌های دمایی مانند سرما و مقاومت گیاهان به بیماری‌ها دارد.

در ادامه برخی از مزایای کلید استفاده از دی آمونیوم فسفات اشاره می‌کنیم.

• تامین فسفر مورد نیاز و بخشی از نیتروژن
• بهبود رشد و توسعه ریشه، کمک به استقرار گیاهچه
• افزایش عملکرد و کیفیت محصول
• افزایش گلدهی و تشکیل میوه و دانه در گیاهان زراعی و باغی
• افزایش مقاومت به تنش‌های سرمایی و گرما
• افزایش مقاومت به آفات و بیماری‌ها
• جزو کودهای آهسته رهش و آزادسازی تدریجی عناصر به داخل خاک
• سهولت استفاده این کود
• قابلیت اختلاط با اکثر کودهای کشاورزی

انواع کود دی آمونیوم فسفات

در بازار ممکن است فرم‌های مختلفی از دی آمونیوم فسفات ازجمله گرانول، مایع و پودری عرضه شوند.

• دی آمونیوم فسفات گرانول: رایج‌ترین فرم این کود بصورت گرانول است که توسط شرکت‌های مختلف تولید می‌شود. این فرم جزو کودهای خدمات حمایتی بوده و بصورت دولتی هم عرضه می‌شود.
• دی آمونیوم فسفات مایع: ممکن است در بازار به فرم‌های مایع این کود هم دسترسی داشته باشید.
• دی آمونیوم فسفات پودری: بعضی از شرکت‌ها اقدام به تولید فرم پودری این کود کرده‌اند که در بازار به ندرت یافت می‌شود.

فرم دی آمونیوم فسفات	مزایا	معایب
گرانول	استفاده آسان، تلفات کمتر، جزو کودهای خدمات حمایتی	عدم امکان تزریق در سیستم‌های آبیاری
پودری	قابل تزریق در سیستم‌های آبیاری	قیمت بالا
مایع	قابل تزریق در سیستم‌های آبیاری	قیمت بالا درصد کم عناصر غذایی

زمان مصرف کود دی آمونیوم فسفات

سوالات زیادی در ارتباط با زمان مصرف دی آمونیوم فسفات مطرح می‌شود. همانطورکه گفتیم فرم رایج این کود گرانول است.

• زمان مصرف دی آمونیوم فسفات در گیاهان زراعی مانند گندم، جو، ذرت، برنج، سیب زمینی، گوجه فرنگی و … در زمان آماده‌سازی زمین و قبل از کاشت بذر یا انتقال نشاء است. در زمان کاشت بذر هم امکان جایگذاری در خاک بوسیله کارنده‌های بذرکار-کودکار را دارد.
• زمان مصرف دی آمونیوم فسفات در درختان میوه مانند سیب، گلابی، مرکبات، هلو و … پائیز و یا زمستان قبل از بیدار شدن درختان است.

در جدول زیر زمان مصرف سایر فرم‌های دی آمونیوم فسفات مانند فرم مایع و پودری هم آورده شده است.

نوع دی آمونیوم فسفات	گیاهان زراعی	درختان میوه
گرانول	قبل و یا زمان کاشت بذر یا انتقال نشاء	پائیز یا زمستان قبل از بیدار شدن درختان
پودری	قبل یا بعد از کاشت بذر یا انتقال نشاء	اوایل فصل رشد تا تشکیل میوه
مایع	بعد از کاشت بذر یا انتقال نشاء	اوایل فصل رشد تا تشکیل میوه

روش مصرف دی آمونیوم فسفات

بهترین روش مصرف کود دی آمونیوم فسفات گرانول، کاربرد خاکی است.

• در گیاهان زراعی می‌توان این کود را قبل کاشت با خاک مخلوط کرد و یا در هنگام کاشت بذر، با دستگاه کارنده کنار بذر با فاصله مناسب جایگذاری کرد.
• در درختان میوه، این کود را در قسمت سایه‌انداز درختان پخش کنید و برای اختلاط بهتر با خاک، خاکورزی سبکی انجام دهید.

ممکن است درمورد روش مصرف فرم‌های دیگر دی آمونیوم فسفات مانند مایع یا پودری سوال داشته باشد. در جدول زیر روش مصرف تمام فرم‌های این کود بطور خلاصه درج شده است.

فرم دی آمونیوم فسفات	روش مصرف در گیاهان زراعی	روش مصرف در درختان میوه
گرانول	اختلاط با خاک	اختلاط با خاک
پودری	کود آبیاری	کود آبیاری
مایع	کود آبیاری	کود آبیاری

اگر قصد مصرف کود فسفاته با درصد بالا بعد از کاشت گیاهان زراعی یا طول فصل رشد درختان میوه دارید، مونو آمونیوم فسفات گزینه مناسب‌تری است.

مقدار مصرف کود دی آمونیوم فسفات گرانول

مقدار مصرف این کود برای گیاهان زراعی و درختان میوه باید براساس نتایج آزمایش خاک و بافت گیاهی بصورت دقیق تعیین شود. اما بصورت عمومی با فرض سطح پایین فسفر خاک، میزان مصرف دی آمونیوم فسفات برای درختان میوه و کشت‌های زراعی بصورت زیر توصیه می‌شود.

نوع کشت	مقدار مصرف دی آمونیوم فسفات
درختان میوه زیر 3 سال	50 تا 100 گرم به ازای هر درخت
درختان میوه بالای 4 سال	100 تا 150 گرم به ازای هر درخت
گیاهان زراعی	75 تا 100 کیلوگرم در هکتار

قیمت کود دی آمونیوم فسفات

همانطورکه در بالا گفته شد، دی آمونیوم فسفات جزو کودهای خدمات حمایتی است. باوجود دولتی بودن این کود، قیمت آن بالا بوده و برای بعضی از کشت‌ها صرفه اقتصادی ندارد.

طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی، قیمت هر کیسه 50 کیلوگرمی کود دی آمونیوم فسفات در زمان نگارش این مقاله (اواخر مهر 1402) حدود 806000 تومان است که می‌توانید این کود را از جهاد کشاورزی یا عامل‌های فروش منطقه خودتان تهیه کنید.

چند سوال رایج درباره کود دی آمونیوم فسفات

در قسمت پایین به چند سوال رایج کشاورزان در ارتباط با زمان مصرف این کود پاسخ می‌دهیم.

اگر سوال و نظری درباره دی آمونیوم فسفات دارید با ما به اشتراک بگذارید!