کود نیترات کلسیم به دلیل تامین عناصر نیتروژن و کلسیم و اثرات آن در افزایش کمیت و کیفیت محصول و همچنین بهبود وضعیت خاک، انتخابی محبوب در بین کشاورزان است. در این مقاله سعی کردیم به سوالات مهم درباره کود نیترات کلسیم پاسخ دهیم که با مطالعه آنها دانش کافی در مورد این کود کسب خواهید کرد.
کود نیترات کلسیم چیست؟
کود نیترات کلسیم (Calcium Nitrate) نوعی کود شیمیایی است که به‌طور گسترده در کشاورزی استفاده می‌شود. این کود شامل دو عنصر اصلی کلسیم (Ca) و نیتروژن (N) به شکل نیترات (-NO3) است. نیتروژن و کلسیم جزو عناصر غذایی ضروری و پرمصرف برای گیاهان هستند. نیترات کلسیم به دلیل دارا بودن این دو عنصر مهم، نقش بسیار مؤثری در بهبود رشد و سلامت گیاهان دارد.
این کود محلول در آب به دلیل خاصیت آزادسازی سریع عناصر، مورد علاقه کشاورزان بوده و مواد غذایی خود را به راحتی در دسترس گیاهان قرار می‌دهد.
آنالیز کود نیترات کلسیم چطوره؟
نیترات کلسیم حاوی دو عنصر نیتروژن و کلسیم است. هرکدام از اینها نقش‌های ویژه‌ای در گیاهان دارند.
در برندهای مختلف کود نیترات کلسیم ممکن است درصد ترکیبات سازنده آن متفاوت باشد اما بصورت عمومی آنالیز کود نیترات کلسیم در اکثر کودها بصورت جدول زیر است.
| عنصر | درصد |
|---|---|
| نیتروژن (N) | 15.5 |
| کلسیم خالص (Ca) | 19 |
در برچسب بعضی از کودها درصد کلسیم بصورت اکسید کلسیم (CaO) و معمولا حدود 27 درصد گزارش می‌شود. با تبدیل اکسید کلسیم به کلسیم خالص به همان عدد 19 درصد کلسیم خالص محلول در جدول بالا می‌رسیم. در محاسبه گر آنلاین تبدیل فرم‌های مختلف عناصر می‌توانید برچسب کودها را براحتی بخوانید و آنالیز کنید.
استفاده از کود نیترات کلسیم چه فوایدی دارد؟
استفاده از کود نیترات کلسیم دارای مزایایی بصورت زیر است:
تامین نیتروژن و کلسیم مورد نیاز گیاه
نیترات کلسیم نیتروژن را به شکل نیترات (-NO3) تامین می‌کند که این نیترات فرم قابل جذب نیتروژن برای گیاهان است که بلافاصله در دسترس گیاهان قرار می‌گیرد. این نوع نیتروژن به سرعت جذب گیاه شده و باعث رشد و توسعه می‌شود.
کلسیم موجود در کود برای تشکیل دیواره سلولی، رشد ریشه و سلامت کلی گیاه ضروری است. از اختلالاتی مثل سوختگی گلگاه در گوجه فرنگی و یا ترک خوردگی میوه جلوگیری می‌کند.
بهبود سلامت و رشد گیاه
نیتروژن برای سنتز اسیدهای آمینه، پروتئین‌ها و کلروفیل (سبزینگی) ضروری است و باعث رشد رویشی در گیاه می‌شود. در مقاله جداگانه به نقش و اهمیت نیتروژن در گیاهان پرداختیم.
کلسیم دیواره‌های سلولی بافت میوه و برگ را تقویت می‌کند، ساختار گیاه را تقویت می‌کند و مقاومت در برابر بیماری‌ها و آفات را افزایش می‌دهد.
رشد و توسعه ریشه
کلسیم به رشد و توسعه ریشه‌ها کمک می‌کند و از این طریق گیاه به مواد غذایی و آب بیشتری در خاک دسترسی پیدا می‌کند. از طرفی باعث افزایش سلامت ریشه می‌شود. ریشه‌های سالم برای ادامه حیات گیاهان موثر هستند.
پیشگیری از بیماری‌ها
نیترات کلسیم به جلوگیری از اختلالات رایج مانند پوسیدگی انتهای گل در گوجه فرنگی و فلفل، لکه تلخی در سیب و سوختگی نوک کاهو کمک می‌کند.
همچنین نیترات کلسیم در میوه‌های مختلف مثل مرکبات مانع ترک خوردن میوه می‌شود. کلسیم با ایجاد استحکام در دیواره سلولی و بافت میوه مانع ترک خوردن آن می‌شود. آبیاری‌های نامنظم نیز باعث این موضوع می‌شوند اما کلسیم جلوی ترک خوردگی را تا حد معنی‌داری کاهش می‌دهد.
کود نیترات کلسیم باعث افزایش مقاومت گیاهان در برابر آفات و بیماری‌ها نیز می‌شود. کلسیم باعث افزایش استحکام دیواره سلولی و مانع نفوذ آفات و بیماری‌های قارچی و باکتریایی به بافت گیاه می‌شود.
اصلاح خاک
همچنین کلسیم از طریق جایگزینی با یون‌های سدیم در خاک‌های شور، باعث تعدیل شوری خاک و اثرات مضر آن در گیاهان می‌شود.
اثرگذاری سریع
باتوجه به محلول بودن و فرم ترکیبات کود، مواد غذایی آن به سرعت جذب گیاه می‌شوند و اثر آن در کوتاه مدت دیده خواهد شد.
افزایش کمیت و کیفیت گلدهی و تشکیل میوه و دانه
کلسیم یکی از عناصر مهم در فرآیند گلدهی و تشکیل میوه است. کمبود این عنصر می‌تواند باعث کاهش میزان گل و میوه شود. مصرف این کود می‌تواند میزان بار روی درخت یا گیاه زراعی را افزایش دهد. از طرفی این کود باعث افزایش کیفیت میوه می‌شود.
قابلیت مصرف به روش‌های مختلف
این کود در فرم‌های مختلف گرانول، پودری و مایع تولید می‌شود. این موضوع باعث می‌شود بتوان کود را به روش‌های مختلف خاکی، کودآبیاری و محلول پاشی برگی مصرف کرد.
کاهش میزان شوری خاک
کلسیم باعث افزایش یکپارچگی خاک، بهبود نفوذ آب و نفوذ ریشه می‌شود. از طرفی کلسیم از طریق جایگزینی با یون‌های سدیم در خاک‌های شور، باعث تعدیل شوری خاک و اثرات مضر آن در گیاهان می‌شود.
بهبود کیفیت و انبارمانی میوه
کلسیم یکپارچگی ساختاری میوه‌ها و سبزیجات را بهبود می‌دهد، که باعث افزایش طول دوره انباری مانی و کاهش تلفات پس از برداشت می‌شود.
همچنین در باغاتی که از نیترات کلسیم در مقادیر مناسب استفاده شده باشد، کیفیت و بازارپسندی میوه‌های تولید شده افزایش پیدا می‌کند.
کود نیترات کلسیم چه اثری روی شوری خاک دارد؟
اثر کود نیترات کلسیم بر شوری خاک به طور کلی مثبت است، این کود می‌تواند به کاهش مشکلات شوری خاک و بهبود کیفیت خاک کمک کند.
یون‌های کلسیم می‌توانند یون‌های نمکی مثل سدیم متصل به ذرات خاک را از طریق فرآیندهای تبادل یونی جایگزین کنند. این جایگزینی باعث می‌شود غلظت سدیم تبادل خاک کاهش پیدا کند و از این طریق میزان شوری کم شود.
کلسیم همچنین می‌تواند باعث افزایش نفوذپذیری آب و بهبود ساختار خاک شود. این موضوع باعث می‌شود نمک‌ها به زیر ناحیه ریشه شسته شوند و میزان شوری محیط ریشه کم شود. این موضوع به شرطی اتفاف می‌افتد که مزرعه یا باغ دارای زهکش مناسب برای خروج نمک از زمین باشند.
کاهش شوری خاک باعث افزایش جذب عناصر غذایی و رشد و تولید بهینه گیاهان باغی و زراعی می‌شود.
باتوجه به اینکه نیترات کلسیم یک کود شیمیایی و ماهیت نمکی دارد، کاربرد بیش‌ازحد آن می‌تواند به جای اصلاح، باعث تشدید شوری خاک شود. بنابراین باید به مقادیر مصرف توجه ویژه داشت. یکی از اصول مهم مدیریت خاک‌های شور این است که خاک زهکش مناسب داشته و نمک‌های اضافی از زمین خارج شوند.
چند نوع کود نیترات کلسیم تولید می‌شود؟
در بازار انواع کود نیترات کلسیم به فرم‌های مختلف و با برندهای مختلف عرضه می‌شوند. فرم‌های عمده نیترات کلسیم که توسط شرکت‌ها تولید می‌شوند بصورت زیر است:
- نیترات کلسیم گرانول
- نیترات کلسیم مایع
- نیترات کلسیم پودری
فرم‌های رایج انواع کود نیترات کلسیم، مایع و پودری هستند.
نیترات کلسیم را چطور مصرف کنیم؟
روش مصرف نیترات کلسیم بسته به فرم کود، مرحله رشدی، شرایط خاک و اقلیم متفاوت است و باید براساس توصیه‌های برچسب محصول انجام شود. اما بطور کلی این کود را براساس شرایط مختلف می‌توان بصورت خاکی، کود آبیاری و محلول پاشی برگی استفاده کرد.
در جدول زیر برای فرم‌های مختلف کود روش مصرف گنجانده شده است.
| فرم کود نیترات کلسیم | روش مصرف |
|---|---|
| گرانول | خاک مصرف |
| پودری | کود آبیاری / محلول پاشی |
| مایع | کود آبیاری / محلول پاشی |
محلول پاشی نیترات کلسیم
محلول پاشی نیترات کلسیم اغلب در مراحل حیاتی رشد مثل گلدهی و تشکیل میوه و یا در دوره‌های رشد میوه جهت جلوگیری از ترک خوردگی میوه و یا افزایش کیفیت میوه استفاده می‌شود. همچنین محلول پاشی برگی این کود باعث افزایش مقاومت برگ به آفات و بیماری‌های سطح برگی شود.
با محلول پاشی می‌توان کمبود عنصر را سریع برطرف کرد. اما توجه شود که تمام نیاز کلسیمی را نمی‌توان از طریق برگ‌پاشی تامین کرد.
محلول پاشی نیترات کلسیم را در شرایط دماهای مطلوب انجام دهید. محلول پاشی در هوای گرم ممکن است باعث سوزندگی برگی در درختان و زراعت‌ها شود.
کود آبیاری و مصرف خاکی نیترات کلسیم
برای تامین بخش زیادی از نیاز گیاه باید از این روش استفاده کرد. برای محصولات پرتقاضا به نیترات کلسیم کود آبیاری گزینه مناسبی است.
همچنین برای کارهای اصلاحی در شرایط خاک شور، باید از روش کود آبیاری و مصرف خاکی نیترات کلسیم استفاده کرد.
مقدار مناسب مصرف کود نیترات کلسیم چقدر است؟
مقدار مصرف کود نیترات کلسیم بسته به نوع گیاه کشت شده، وضعیت خاک، نوع برند از لحاظ درصد عناصر و … متفاوت است. در جدول زیر بصورت عمومی مقدار مصرف نیترات کلسیم برای گیاهان مختلف باغی، زراعی و گلخانه قابل اجرا است.
| نوع محصول | کود آبیاری | محلول پاشی |
|---|---|---|
| درختان میوه | بسته به سن 20 تا 30 کیلوگرم در هکتار | 2 تا 3 لیتر در 1000 لیتر آب |
| گیاهان زراعی | 10 تا 20 کیلوگرم در هکتار | 1 تا 2 لیتر در 1000 لیتر آب |
| محصولات گلخانه‌ای | 5 تا 6 کیلوگرم در 1000 مترمربع | 1 تا 2 لیتر در 1000 لیتر آب |
در زمان مصرف این کود، به دزهای مصرفی و توصیه‌های روی برچسب محصول توجه داشته باشید.
زمان مناسب مصرف نیترات کلسیم کی هست؟
نیترات کلسیم را می‌توان در مراحل مختلف از دوره رشد درختان میوه، گیاهان زراعی و محصولات گلخانه‌ای استفاده کرد.
زمان مصرف نیترات کلسیم در درختان میوه
در درختان مختلف زمان مصرف می‌تواند متفاوت باشد اما بصورت کلی می‌توان از برنامه تنظیم شده در زیر برای درختان مختلف مثل پسته، سیب، گلابی، مرکبات، هلو، شلیل و … استفاده کرد.
| زمان مصرف | اثرگذاری |
|---|---|
| متورم شدن جوانه‌ها (آب استارت) در اوایل بهار | تامین نیتروژن و کلسیم کافی برای استارت مناسب رشد رشد و توسعه ریشه |
| بعد از باز شدن برگ‌ها و قبل گلدهی درختان پسته، سیب، گلابی، انگور، مرکبات و … در بهار | افزایش گلدهی و تشکیل میوه |
| بعد از گلدهی و تشکیل اولین میوه‌ها ارزنی شدن در پسته، آلبالو، گیلاس و سایر میوه‌های ریز فندقی شدن در بقیه میوه‌ها | افزایش ظرفیت رشد میوه جلوگیری از ریزش میوه جلوگیری از عارضه‌های روی میوه |
| در طول دوره رشد میوه | افزایش کیفیت میوه جلوگیری از بروز بیماری و خسارت آفت افزایش مقاومت درختان به گرما |
| بعد از برداشت میوه | افزایش ذخایر غذایی درختان برای تولید سال بعد |
زمان مصرف نیترات کلسیم در گیاهان زراعی و گلخانه
زمان مناسب مصرف این کود در گیاهان زراعی مثل گندم، جو، ذرت، گوجه فرنگی، سیب زمینی و محصولات گلخانه‌ای بصورت کلی براساس جدول زیر قابل اجرا است.
| زمان مصرف | اثرگذاری |
|---|---|
| در زمان سبز شدن و استقرار در کشت بذری و یا بعد از انتقال نشاء | بهبود رشد و استقرار گیاهچه رشد و توسعه ریشه |
| قبل و در طول گلدهی و تشکیل دانه / میوه | افزایش گلدهی و تشکیل دانه / میوه |
| بعد از گلدهی و تشکیل دانه / میوه | افزایش سلامت محصول جلوگیری از عارضه‌ها |
| در طول دوره رشد میوه و یا دانه | تامین نیتروژن و کلسیم کافی افزایش کیفیت میوه افزایش مقاومت به بیماری‌ها و سایر تنش‌ها |
نیترات کلسیم را با چه کودهایی ترکیب نکنیم؟
کلسیم به دلیل واکنش‌پذیری بالا، با اکثر ترکیبات واکنش داده و بصورت نامحلول درآمده و رسوب می‌کند. نیترات کلسیم نیز به دلیل همین موضوع با خیلی از کودها قابل اختلاط نیست.
بصورت کلی موارد زیر را مد نظر داشته باشید.
- نیترات کلسیم نباید با کودهای حاوی سولفات مثل سولفات آمونیوم مخلوط شود، چون ترکیب آنها باعث تشکیل مواد نامحلول مثل سولفات کلسیم (گچ) و رسوب کلسیم می‌شود. این موضوع علاوه بر اینکه کلسیم را از دسترس ریشه خارج می‌کند می‌تواند باعث مسدود شدن سیستم‌های آبیاری نیز شود.
- مخلوط کردن نیترات کلسیم با کودهای فسفاته مثل مونو آمونیوم فسفات می‌تواند منجر به تولید ترکیبی مثل فسفات کلسیم شود که نامحلول بوده و نمی‌تواند جذب گیاه شود. از طرفی مشابه سولفات کلسیم این ترکیب نیز می‌تواند باعث مسدود شدن سیستم‌های آبیاری شود.
- نیترات کلسیم نباید با ترکیبات اسیدی مثل گوگرد مایع مخلوط شود. شرایط اسیدی باعث از دسترس خارج شدن کلسیم برای ریشه گیاه می‌شود.
حدالامکان کودهای حاوی کلسیم بصورت جداگانه مصرف شوند. از ترکیب کودهای دیگر با این محصول داخل یک مخزن کود یا سمپاش خودداری کنید.
آیا می‌توان اوره را با نیترات کلسیم ترکیب کرد؟
اختلاط اوره با نیترات کلسیم یکی از رایج‌ترین سوالات کارشناسان و کشاورزان عزیز از ما بوده است. بصورت کلی درنظر داشته باشید که این دو کود قابلیت اختلاط باهمدیگر را ندارند. چرا؟ در ادامه همراه ما باشید.
هنگامی که نیترات کلسیم و اوره با هم مخلوط می شوند، در حضور آب واکنش داده و کربنات کلسیم تولید می‌شود. کربنات کلسیم قابل حل در آب نبوده و رسوب می‌کند. با ترکیب این دو کود، بخش زیادی از نیتروژن (N) موجود در کودها تلف شده و جذب گیاه نمی‌شود. از طرفی کلسیم نیز بصورت کربنات کلسیم رسوب و غیرقابل مصرف می‌شود.
واکنش اختلاط نیترات کلسیم و اوره با حضور آب بصورت زیر است که باعث تولید کربنات کلسیم (ماده غیرقابل جذب) و نیترات آمونیوم می‌شود.
Ca(NO3)2+(NH2)2CO+H2O→CaCO3+2NH4NO3
آیا می‌توان نیترات کلسیم را با هیومیک اسید مخلوط کرد؟
هنگامی که نیترات کلسیم در آب حل می‌شود، یون‌های کلسیم و نیترات در آزاد می‌شوند. هیومیک اسیدها جزو ترکیبات پیچیده و حاوی انواع اسیدها بوده که قابلیت کلات انواع کاتیون‌ها مثل کلسیم را دارند.
هنگامی که نیترات کلسیم و اسید هیومیک مخلوط می‌شوند، واکنش شیمیایی اولیه که باید در نظر گرفته شود، برهمکنش بین یون‌های کلسیم و گروه های کربوکسیل در اسید هیومیک است. این فعل و انفعال باعث تشکیل هیوماتهای کلسیم می‌شود که عموماً در آب نامحلول هستند.
از طرفی هیومیک اسید pH کمی اسیدی دارد، درحالیکه pH نیترات کلسیم نزدیک خنثی است، زمانیکه این دو ترکیب باهم مخلوط شوند، pH محلول اسیدی شده و ممکن است کلسیم غیرقابل حل شود.
بنابراین باتوجه به توضیح بالا، اختلاط هیومیک اسید و نیترات کلسیم توصیه نمی‌شود. ترکیب این دو کود باعث تولید ترکیبات نامحلول مثل هیومات کلسیم و کاهش کارایی مصرف نیترات کلسیم و هیومیک اسید می‌شود. بهتر است این دو کود بصورت جداگانه مصرف شوند.
آیا پاسخ سوالات خود درباره کود نیترات کلسیم را در این مقاله دریافت کردید؟ اگر درباره این موضوع سوال، نظر و تجربه‌ای دارید در بخش پایین همین صفحه مطرح بفرمایید.
