هر ساله در کشورمان، بسته به نوع اقلیم، از خرداد تا شهریور ماه با گرمای هوا مواجه هستیم. این گرما، در کنار کمک به رسیدگی و رشد محصولات، در شدت‌های بالا اثرات مضر و محدودکننده‌ای بر انواع کشت‌های زراعی و باغی دارد.
به فصل‌های گرما که می‌رسیم بسیاری از کشاورزان به دنبال کود ضد تنش گرما هستند. قبل از هرچیزی لازم است بدانید که تنش گرمایی به معنای شوک یا استرس گرمایی است.
اثرات مضر گرمای هوا بر درختان میوه
دماهای بالا یا به عبارتی تنش گرمایی باعث کاهش کیفیت و همچنین کمیت در تولید باغات می‌شود. بعضی از اثرات این تنش بصورت زیر است.
- کاهش تولید مواد و انرژی در درختان
- ایجاد تشنگی در درختان با افزایش سطح تبخیر و تعرق
- ریزش میوه و برگ‌ها
- زرد شدگی و سوزندگی برگی
- عدم رشد مناسب و کوچک ماندن سایز میوه
- آفتاب‌سوختگی و ترک خوردگی در میوه‌ها
- غیریکنواختی در رسیدگی میوه
- افزایش حساسیت درختان به آفات و بیماری‌ها
- ایجاد محدودیت در جذب عناصر غذایی
همه مواردی که برای اثرات تنش گرما گفتیم، همه باعث کاهش عملکرد و کیفیت تولید میوه می‌شوند.
چه کودهایی برای کاهش اثرات تنش گرما مناسب هستند؟
قبل از اینکه به بحث کوددهی فکر کنید، فاصله آبیاری‌ها را کوتاه کرده و حجم آبیاری را زیاد کنید.
در اینجا به معرفی چند کود ضد تنش گرما می‌پردازیم.
سیلیکات پتاسیم
کود سیلیکات پتاسیم می‌تواند مقاومت درختان در برابر تنش گرمایی را افزایش دهد. پتاسیم و سیلیکون موجود در این کود جزو عناصری هستند که باعث افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش‌های مختلف مثل گرما می‌شوند.
سیلیکات پتاسیم را می‌توانید بصورت کود آبیاری و محلول‌پاشی برگی استفاده کنید.
کودهای کلسیمی
کودهای کلسیمی نقش مهمی در افزایش مقاومت درختان به تنش گرمایی دارند. این کودها از طریق زیر باعث مقاومت به گرما می‌شوند.
- زمانیکه هوا گرم می‌شود، گیاه برای اینکه آب خود را از دست ندهد، روزنه‌های برگ را می‌بندد. عنصر کلسیم به همراه پتاسیم نقش مهمی در تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها دارند. اگر کلسیم کافی در اختیار گیاه قرار نگیرد، گیاه بخش زیادی از آب خود را از دست داده و دچار آسیب می‌شود.
- علاوه‌براین کلسیم به عنوان یک مولکول پیامرسان داخل گیاه، نقش مهمی در فعال‌سازی برخی فعل و انفعالات مقاومت به تنش گرما دارد.
- گرما باعث تخریب غشاء سلولی در گیاهان می‌شود. استفاده از کلسیم باعث حفظ پایداری غشاء‌ها و دیواره سلولی گیاهان در برابر گرما می‌شود.
کودهای کلسیمی را می‌توان بصورت محلول‌پاشی برگی مصرف کرد. توجه شود که محلول پاشی کلسیم در هوای گرم ممکن است باعث سوزندگی برگی شود. برای جلوگیری، این کود را در هوای خنک بعد از ظهر محلول‌پاشی کنید.
کودهای جلبک دریایی
عصاره جلبک دریایی به دلیل طیف زیای از اثرات مفیدی که دارد، بصورت گسترده در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. جلبک دریایی حاوی ترکیبات فعال زیستی، عناصر غذایی و هورمون‌های مختلف گیاهی است که این کود به عنوان یک محرک زیستی ارزشمند با اثرات مختلف شناخته می‌شود.
در یک مقاله جداگانه به بررسی کامل کودهای جلبک دریایی و اثرات آنها پرداختیم. در اینجا از آنها به عنوان یک کود ضد تنش گرمایی صحبت خواهیم کرد.
از اثرات جلبک دریایی روی درختان در شرایط تنش گرمایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جلبک‌هایی دریایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل ویتامین‌های گروه B و C هستند که باعث افزایش مقاومت درختان به گرما می‌شوند.
- عصاره جلبک دریایی حاوی هورمون‌هایی مثل سیتوکینین و اکسین است. سیتوکینین‌ها باعث جلوگیری از پیر شدن برگ‌ها در برابر گرما می‌شوند. ازطرفی هورمون اکسین باعث می‌شود ریشه درختان توسعه پیدا کند.
- عصاره جلبک دریایی با تحریک رشد ریشه باعث بهبود جذب آب و عناصر غذایی می‌شوند.
- ترکیبات موجود در عصاره جلبک دریایی باعث تولید پروتئین‌ها و آنزیم‌های محافظت کننده در برابر تنش گرما می‌شوند.
- با مصرف این کود، درختان بصورت بهینه فتوسنتز کرده و در برابر گرما دوام می‌آورند.
کود جلبک دریایی را می‌توان به هردو روش محلول‌پاشی برگی و کود آبیاری در باغات استفاده کرد.
ترکیبات دیگر نیز ممکن است در بازار تحت عنوان کود ضد تنش گرما معرفی شوند، اما کودهایی که در این مقاله عنوان کردیم، در اولویت مصرف قرار دارند.
نکات مهم کوددهی درختان تحت تنش گرمایی
نکات کاربردی زیر در ارتباط با کوددهی درختان در زمان گرما را جدی بگیرید.
- کوددهی بدون تامین آب کافی در زمان گرما خود ممکن است باعث ایجاد تنش مضاعف در درختان شود. یعنی اگر رطوبت کافی در خاک نباشد، مصرف کودها ممکن است خسارت مضاعفی به درختان تحمیل کند.
- فواصل آبیاری‌ها را کوتاه کرده و حجم آبی که وارد باغ می‌شود را زیاد کنید.
- در زمان گرما از مصرف بیش‌ازحد کودهای نیتروژنه مثل اوره خودداری کنید. این کودها باعث تحریک به رشد رویشی و افزایش حساسیت در برابر گرما می‌شود.
- برای جلوگیری از سوزندگی احتمالی، محلول پاشی کودها را در هوای خنک بعد از ظهر انجام دهید و به دزهای پیشنهادی روی برچسب محصول توجه کنید.
زمان مناسب مصرف کود ضد تنش گرما
کودهای ضد تنش گرمایی را می‌توانید قبل از شروع گرماها و همچنین در زمان گرما نیز بصورت دوره‌ای هر 10 تا 15 روز مصرف کنید.
شما برای جلوگیری از تنش گرما از چه کودهای استفاده می‌کنید؟ اگر نظر و تجربه‌ای دارید در بخش پایین همین صفحه مطرح فرمایید.
